หน้าหนาวมาเยือนเมื่อไร เราก็จะนึกถึงอากาศเย็น ๆ และแสงแดดอุ่น ๆ แต่อีกหนึ่งสิ่งที่มาพบกับเราเป็นประจำคือ ฝุ่น PM2.5 เนื่องจากในหน้าหนาวมีความกดอากาศสูง อุณหภูมิบนพื้นดินลดต่ำลง จึงทำให้ฝุ่นควันไม่สามารถเคลื่อนตัวสูงไปยังชั้นบรรยากาศได้

แต่ถูกกักล้อมไว้ ทำให้ความหนาแน่นของฝุ่นมีมากกว่าในช่วงเวลาอื่น โดยสาเหตุของ PM2.5 นั้นมีหลากหลาย ทั้งฝุ่นละอองบนท้องถนนจากการก่อสร้าง ฝุ่นที่เกิดจากการเผาไหม้จากการทำกิจกรรมต่าง ๆ รวมถึงมลพิษอื่น ๆ ในอากาศ

PM2.5 ส่งผลกระทบต่อร่างกายมากมาย ทั้งในระยะสั้นและระยะยาว ซึ่งจากงานวิจัยพบว่า PM2.5 เพิ่มอัตราการป่วยและเสียชีวิต โดยลดอายุเฉลี่ยของชาวยุโรปถึง 8.6 เดือน โดยผลกระทบต่อร่างกาย มีดังนี้

ผลกระทบต่อระบบทางเดินหายใจและปอด

เมื่อสูดดมฝุ่นจะกระตุ้นทำให้เกิดอาการแพ้ หรือที่รู้จักกันว่า “ภูมิแพ้” โดยอาจทำให้มีอาการคันจมูก จาม น้ำมูกไหล คัดแน่นจมูก คันคอ ไอ คันตา ระคายเคืองตา ผื่นคันที่ผิวหนัง รวมถึงกระตุ้นอาการหอบหืดได้ นอกจากนี้ ขนาดที่เล็กมาก ๆ ของฝุ่นดังกล่าวนี้ สามารถเข้าไปลึกถึงปอด ซึ่งหากสะสมเป็นปริมาณมากอาจทำให้เกิดหลอดลมอักเสบ ภาวะปอดอักเสบและมะเร็งปอดได้

ผลกระทบต่อหลอดเลือดหัวใจและสมอง

การสะสมของฝุ่นดังกล่าวนี้ในกระแสเลือด ทำให้เกิดการอักเสบและอุดตันของหลอดเลือด ส่งผลต่อเลือดที่ไปเลี้ยงอวัยวะต่าง ๆ รวมถึงหลอดเลือดหัวใจและสมอง ทำให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดปกติ กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หัวใจวาย เส้นเลือดสมองอุดตัน อัมพฤกษ์ อัมพาตและอาจส่งผลให้เสียชีวิตได้

นอกจากนี้ยังส่งผลต่อคนบางกลุ่มเป็นพิเศษ เช่น เด็ก ผู้สูงอายุ หญิงตั้งครรภ์ คนที่มีโรคประจำตัว โดยส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกัน ทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้ยังพบว่าหญิงตั้งครรภ์ที่สูดดมฝุ่น PM2.5 เป็นปริมาณมาก อาจทำให้เสี่ยงต่อการคลอดก่อนกำหนด เสี่ยงต่อการแท้ง และส่งผลทำให้ทารกที่คลอดออกมามีน้ำหนักน้อย ภูมิคุ้มกันต่ำ ติดเชื้อโรคได้ง่ายกว่าปกติ

เพื่อป้องกันตัวเองจากผลกระทบจากฝุ่น PM2.5 สามารถดูแลตัวเอง ดังนี้

หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่ที่ฝุ่นหนา โดยควรตรวจเช็กสภาพอากาศ หรือ AQI อย่างสม่ำเสมอก่อนออกจากบ้าน ถ้าหากมีค่า AQI เกินกว่าค่าที่ปลอดภัย ควรหลีกเลี่ยงการออกจากบ้าน หรือการทำกิจกรรมกลางแจ้ง
ปิดประตูหน้าต่าง เพื่อป้องกันฝุ่นในช่วงที่มีค่า AQI สูงเกินค่าปลอดภัย
เมื่อต้องออกจากบ้าน ควรสวมหน้ากากอนามัยชนิดที่สามารถป้องกันฝุ่นได้ เช่น หน้ากากอนามัยชนิด N95 เพื่อหลีกเลี่ยงการสูดดมฝุ่นเข้าสู่ร่างกาย

ล้างจมูกด้วยน้ำเกลือเป็นประจำ เพื่อชะล้างฝุ่นและสิ่งแปลกปลอมที่อาจตกค้างในโพรงจมูก อันเป็นสาเหตุของโรคภูมิแพ้จมูก
เมื่อมีอาการของโรคภูมิแพ้ เช่น อาการคันจมูก คันตา คันคอ จาม น้ำมูกไหล ระคายเคืองตา หรือผื่นที่ผิวหนัง สามารถรับประทานยาแก้แพ้เพื่อบรรเทาอาการ รวมถึงสามารถอมยาอมเพื่อบรรเทาอาการระคายเคืองลำคอได้

หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ เนื่องจากสามารถกระตุ้นให้อาการภูมิแพ้กำเริบหรือเป็นมากขึ้นได้

หากมีข้อสงสัย หรืออยากสอบถามเพิ่มเติม เกี่ยวกับเรื่อง PM2.5 หรือเรื่องสุขภาพและการใช้ยา สามารถปรึกษากับเภสัชกรได้ที่ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ทุกสาขาทั่วประเทศ หรือสะดวกมากยิ่งขึ้น สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ผ่าน Application ALL PharmaSee ได้ตลอด 24 ชั่วโมง มาสุขภาพดีไปด้วยกันนะคะ

เอกสารอ้างอิง

Yu-Fei Xing, Yue-Hua Xu, Min-Hua Shi and Yi-Xin Lian, The impact of PM2.5 on the human respiratory system. Journal of Thoracic Diseases. 2016 Jan; 8(1): E69-74. Derived from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4740125/
Fine Particles (PM 2.5) Questions and Answes. Department of Health. New York State. Derived from https://www.health.ny.gov/environmental/indoors/air/pmq_a.htm#:~:text=How%20can%20PM2.5%20affect,nose%20and%20shortness%20of%20breath.
นพ. ชลทิศ อุไรฤกษ์กุล. PM 2.5 วิกฤตทุกปีเมื่อเข้าหน้าหนาว. 2019 Sep. Derived from http://doh.hpc.go.th/bs/topicDisplay.php?id=248
การป้องกันตนเองจากหมอกควันและฝุ่นละออก. กรมควบคุมโรค กสธ. 2019 Oct. Derived from http://doh.hpc.go.th/bs/issueDisplay.php?id=285&category=A52&issue=PM%202.5