ภาวะขาดน้ำ เกิดจากการที่ร่างกายสูญเสียน้ำและของเหลวมากกว่าที่ได้รับ โดยมีอาการแสดง ได้แก่ รู้สึกกระหายน้ำ ปัสสาวะน้อย มีสีเหลืองเข้มและมีกลิ่นแรง มีอาการวิงเวียน อ่อนเพลีย ปากแห้งตาแห้ง เป็นต้น

กรณีที่มีอาการกระหายน้ำมาก ปากแห้งมาก หายใจเร็ว ความดันโลหิตต่ำ มีไข้ ปัสสาวะไม่ออก รวมถึงมีอาการสับสน แสดงถึงภาวะขาดน้ำที่รุนแรง ควรรีบพบแพทย์โดยด่วน

ภาวะขาดน้ำ พบได้บ่อยในเด็กทารก เด็กเล็กและผู้สูงอายุ ซึ่งอาการอาจรุนแรงมากหากไม่รีบทำการรักษา ดังนั้นหากพบภาวะขาดน้ำในกลุ่มคนเหล่านี้ควรรีบปรึกษาแพทย์โดยด่วนเช่นกัน

ภาวะขาดน้ำเกิดได้จากหลายสาเหตุดังนี้

อาการท้องเสีย หรืออาเจียน ซึ่งจะทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำและเกลือแร่ ทำให้เกิดภาวะขาดน้ำ
ร่างกายสูญเสียเหงื่อจากการออกกำลังกาย อยู่ในที่อากาศร้อน หรือการมีไข้
การดื่มแอลกอฮอล์ และยาบางชนิด เช่น ยาขับปัสสาวะ ที่ทำให้ร่างกายขับน้ำมากกว่าปกติ
การดื่มน้ำที่น้อยเกินไป

การป้องกันและรักษาภาวะขาดน้ำ

การป้องกันภาวะขาดน้ำที่ดีที่สุดคือ โดยใน 1 วัน ดื่มน้ำให้เพียงพอ จิบน้ำบ่อยๆ เพื่อรักษาสมดุลน้ำในร่างกายควรดื่มน้ำอย่างน้อย 1.5 ลิตรต่อวัน หรือ วันละ 8-10 แก้ว

Tips เล็กๆ เพื่อทำให้ดื่มน้ำระหว่างวันได้มากขั้น

ตั้งเป้าหมายการดื่มน้ำระหว่างวัน เช่น เลือกขวดน้ำที่มีระดับน้ำบอก หรือ ขีดระดับน้ำที่ต้องดื่มในแต่ละช่วงเวลาบนขวดน้ำ ทำให้การดื่มน้ำ 5 ลิตรต่อวัน ทำได้ง่ายมากขึ้น หรือการใช้จำนวนแก้วน้ำที่ต้องดื่มในแต่ละช่วงเวลาก็ได้ เช่น ดื่มน้ำ 1 แก้วก่อนนอน และหลังรับประทานอาหารเช้า เป็นต้น
เลือกอาหารที่มีส่วนประกอบของน้ำเป็นหลัก เช่น ซุป ก๋วยเตี๋ยวน้ำ จะทำให้ทานน้ำมากขึ้นอัตโนมัติ แต่วิธีนี้ต้องระวังโซเดียมด้วยเช่นกัน
เลือกทานผลไม้ที่มีน้ำเป็นองค์ประกอบสูง เช่น แตงโม เป็นต้น

ในกรณีที่มี ภาวะขาดน้ำ สามารถจิบเกลือแร่เพื่อชดเชยน้ำ น้ำตาลและแร่ธาตุที่สูญเสียไป โดยต้องเลือกชนิดของเกลือแร่ให้ถูกต้อง

การเสียน้ำจากอาการท้องเสียหรืออาเจียน ควรเลือกจิบผงเกลือแร่โออาร์เอส (ORS) สูตรขององค์การอนามัยโลกที่มีสัดส่วนของแร่ธาตุโซเดียม โพแทสเซียม และน้ำตาลกลูโคสที่เหมาะสม ช่วยป้องกันและรักษาภาวะขาดน้ำ โดยก่อนใช้ต้องละลายผงเกลือแร่ในน้ำสะอาดตามปริมาณที่แนะนำไว้ที่ซองยา เมื่อท้องเสียไม่สามารถใช้เกลือแร่สำหรับออกกำลังกายแทนได้ เนื่องจากปริมาณน้ำตาลที่มากจะยิ่งดึงน้ำเข้าสู่ลำไส้ทำให้อาการท้องเสียแย่ลง
การเสียเหงื่อจากการออกกำลังกายหรืออยู่ในอากาศร้อน สามารถใช้เกลือแร่สำหรับการออกกำลังกายได้ เนื่องจากเมื่อเสียเหงื่อ ร่างกายจะขับน้ำพร้อมกับน้ำตาล เกลือแร่สำหรับออกกำลังกายมีปริมาณน้ำตาลกลูโคสเป็นสารออกฤทธิ์หลัก