ส่งฟรี! ที่เซเว่นอีเลฟเว่นทุกสาขา
ค้นหาสาขา
กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ อาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ ตั้งแต่การติดเชื้อ คออักเสบ ไปจนถึงโรคร้ายแรงที่คุณอาจไม่รู้ตัว หากคุณกำลังเผชิญกับปัญหากลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ แล้วเกิดความสงสัยว่า “นี่เราเป็นอะไร?” บทความนี้ ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ได้รวบรวมข้อมูลทั้งสาเหตุที่พบบ่อย และวิธีบรรเทาอาการเบื้องต้น เพื่อป้องกันการลุกลามของอาการ ที่อาจกลายเป็นโรครุนแรงอื่น ๆ
สาเหตุของอาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ
ในช่วงรอยต่อจากฤดูร้อนสู่ฤดูฝน ส่งผลให้อากาศมีความชื้นสูงขึ้น และอุณหภูมิเปลี่ยนแปลงอย่างฉับพลัน ทำให้เกิดสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเติบโตของเชื้อโรคต่าง ๆ ส่งผลให้เกิดอาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอได้จากหลายสาเหตุ
โดยการกลืนน้ำลายเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นตลอดเวลาโดยที่ร่างกายเราไม่รู้ตัว เมื่อใดก็ตามที่รู้สึกเจ็บคอขณะกลืนน้ำลาย นั่นอาจเป็นสัญญาณว่าระบบทางเดินหายใจส่วนต้นกำลังมีปัญหา เช่น คอหอย ลำคอ หรือกล่องเสียง ซึ่งไม่ว่าจะเป็นการติดเชื้อ อาการอักเสบ หรือการระคายเคืองจากปัจจัยภายนอกล้วนส่งผลกระทบด้วยกันทั้งสิ้น
การติดเชื้อไวรัส
หากกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ การติดเชื้อไวรัสถือเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของไข้หวัด หรือในฤดูหนาว ซึ่งไวรัสที่เกี่ยวข้องมีหลายชนิด เช่น Coronavirus (COVID-19) และไวรัสไข้หวัดใหญ่ (Influenza virus) ผู้ป่วยจะมีอาการเจ็บคอร่วมกับคัดจมูก น้ำมูกไหล ไอ จาม บางรายอาจมีไข้ต่ำ ๆ ถ้าหากไม่รุนแรงมาก มักจะหายได้เองใน 5–7 วัน ควรพักผ่อนอย่างเพียงพอ ดื่มน้ำบ่อย ๆ และบรรเทาตามอาการที่มี เช่น อมยาอม พ่นสเปรย์ให้ชุ่มคอ
การติดเชื้อแบคทีเรีย
แม้จะพบได้น้อยกว่าการติดเชื้อไวรัส แต่การติดเชื้อแบคทีเรียจะเป็นสาเหตุของภาวะคออักเสบ ซึ่งหากไม่รักษา อาจนำไปสู่โรคแทรกซ้อนรุนแรง เช่น ไข้รูมาติก หรือหนองในลำคอ ลักษณะอาการที่เห็นได้ชัด คือ เจ็บคอมาก กลืนน้ำลายแล้วเจ็บร้าวไปถึงหู กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ มีไข้สูง หนาวสั่น มีหนองหรือจุดขาวบนต่อมทอนซิล ต่อมน้ำเหลืองที่คอบวม เจ็บเมื่อสัมผัส ซึ่งกรณีนี้ควรพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัย และอาจต้องใช้ยาปฏิชีวนะในการรักษา
ทอนซิลอักเสบ
ทอนซิลหรือ “ต่อมทอนซิล” คือเนื้อเยื่อชนิดหนึ่งที่อยู่บริเวณด้านหลังของลำคอ ทำหน้าที่ดักจับเชื้อโรค หากติดเชื้อจะเกิดการอักเสบขึ้น ซึ่งการอักเสบอาจมีสาเหตุมาจากไวรัสหรือแบคทีเรีย ลักษณะอาการของทอนซิลอักเสบ คือ กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ ต่อมทอนซิลบวมแดง เห็นจุดหนองหรือแผ่นขาว มีกลิ่นปาก หายใจเหม็น ไข้สูง อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร บางรายอาจมีอาการบวมของลำคอมากจนหายใจลำบาก หากมีอาการซ้ำ ๆ ควรไปพบแพทย์เพื่อให้แพทย์อาจพิจารณาการรักษาต่อไป
กรดไหลย้อน
กรดไหลย้อน คือ ภาวะที่กรดในกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นไปยังหลอดอาหารและลำคอ โดยเฉพาะช่วงกลางคืนหรือตอนหลังอาหาร ซึ่งสามารถทำให้กล่องเสียงและลำคอเกิดการระคายเคืองเรื้อรัง ส่งผลให้เกิดอาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอหลังตื่นนอน หรือหลังทานอาหาร รู้สึกเหมือนมีรสเปรี้ยวหรือขมในปาก เรอบ่อย แน่นท้อง ไอแห้งเรื้อรัง เสียงแหบตอนเช้า สามารถบรรเทาอาการด้วยการปรับพฤติกรรม เช่น ไม่นอนทันทีหลังอาหาร หลีกเลี่ยงอาหารมัน เผ็ด กาแฟ แอลกอฮอล์ และอาจใช้ยาลดกรดตามแพทย์สั่ง
แผลร้อนในหรือแผลจากการระคายเคือง
ในบางกรณี อาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคออาจไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อ แต่เป็นผลจากแผลในช่องปากหรือคอ เช่น ร้อนในที่โคนลิ้น การกัดลิ้นตัวเองโดยไม่ตั้งใจ หรือการระคายเคืองจากอาหารแข็ง ของทอด ของเผ็ด หรือการพูดตะโกนเป็นเวลานาน ซึ่งผู้ป่วยจะรู้สึกเจ็บเฉพาะจุด โดยเฉพาะบริเวณแผล และจะรู้สึกเจ็บมากขณะกลืนหรือขณะกินอาหารร้อนจัด/เย็นจัด ซึ่งอาการเหล่านี้มักหายได้เองภายใน 3–5 วัน หากไม่มีภาวะแทรกซ้อน
ภูมิแพ้หรืออากาศแห้ง
ผู้ที่มีอาการภูมิแพ้ เช่น แพ้ฝุ่น ละอองเกสร หรือขนสัตว์ อาจมีเยื่อบุจมูกและลำคออักเสบเรื้อรัง เมื่อเจอกับอากาศแห้ง เช่น อยู่ในห้องแอร์นาน ๆ หรือนอนอ้าปาก อาจทำให้ลำคอแห้งและเจ็บเมื่อกลืนน้ำลาย จะรู้สึกคันคอ คันจมูก มีเสมหะเหนียวหรือรู้สึกมีน้ำมูกไหลลงคอ เจ็บคอแสบ ๆ เหมือนถูกข่วน แต่จะไม่มีไข้หรืออาการติดเชื้อ
มะเร็งลำคอหรือกล่องเสียง
แม้อาการนี้จะพบได้น้อย แต่ในผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์หนัก หรือมีอายุเกิน 50 ปี อาการเจ็บคอเรื้อรังที่ไม่ดีขึ้นภายใน 2 สัปดาห์ ควรตรวจหาความเสี่ยงของโรคมะเร็งในลำคอหรือกล่องเสียง โดยลักษณะอาการที่พบโดยทั่วไป คือ เจ็บคอเรื้อรังนานเกิน 2–3 สัปดาห์ เสียงแหบ เสียงเปลี่ยนโดยไม่ทราบสาเหตุ กลืนลำบาก หรือไอเป็นเลือด
อาการของการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ
การรู้จักสังเกตอาการของการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอช่วยให้สามารถประเมินความรุนแรง และตัดสินใจได้ว่าควรทำการรักษาด้วยตัวเองหรือต้องพบแพทย์ โดยอาการแต่ละประเภทมีความหมายและข้อบ่งชี้ที่แตกต่างกัน
อาการเริ่มต้นที่พบบ่อย
อาการเริ่มต้นของการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอมักเริ่มจากความรู้สึกเจ็บเล็กน้อยหรือมีความรู้สึกแปลก ๆ ในลำคอ โดยเฉพาะในตอนเช้าหลังตื่นนอน ตามด้วยอาการคันคอ เสียงแหบ และรู้สึกมีสิ่งติดค้างในคอ ผู้ป่วยบางคนอาจรู้สึกว่าต้องเคลียร์เสียงบ่อยครั้ง หรือมีอาการไอเล็กน้อย อาการเหล่านี้มักจะรุนแรงขึ้นเมื่อกลืนน้ำลายหรือกลืนอาหาร และอาจลดลงเมื่อดื่มน้ำหรือบ้วนปากด้วยน้ำอุ่น
นอกจากนี้ยังอาจพบอาการคออักเสบเล็กน้อย ซึ่งสังเกตได้จากสีแดงของเพดานปากและผนังคอ รวมถึงการบวมของต่อมทอนซิลเล็กน้อย ซึ่งทำให้รู้สึกตึงและปวดเมื่อกลืนน้ำลาย
สัญญาณเตือนที่ต้องระวัง
เมื่ออาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอเริ่มรุนแรงขึ้น อาจมีสัญญาณเตือนที่บ่งชี้ถึงการติดเชื้อหรือภาวะแทรกซ้อน เช่น
- การหายใจลำบากหรือหอบ เนื่องจากคอบวมมาก
- การกลืนลำบากจนไม่สามารถดื่มน้ำได้ และน้ำลายไหลออกมาจากมุมปากเพราะกลืนไม่ได้ อาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของการอักเสบครอบคลุมพื้นที่กว้างหรือการติดเชื้อที่รุนแรง
- ไข้สูงเหนือ 39 องศาเซลเซียส ที่ไม่ลดลงด้วยยาลดไข้ รวมกับอาการสั่น หนาวสั่น หรือเหงื่อออกมาก แสดงให้เห็นว่าร่างกายกำลังต่อสู้กับการติดเชื้อรุนแรง หากพบอาการผื่นแดงกระจายทั่วตัวร่วมกับคอเจ็บ อาจเป็นสัญญาณของโรคไข้อุดกั่นหรือการติดเชื้อสเตรปโตคอกคัส
- อาการปวดหูรุนแรงร่วมกับคอเจ็บ อาจบ่งชี้ถึงการลุกลามของเชื้อโรคไปยังหูกลาง
- เจ็บคอข้างเดียวมากหรือมีก้อนบวมใต้คาง แข็ง และเจ็บ อาจเป็นสัญญาณของภาวะหนองในคอหรือการอักเสบของต่อมน้ำเหลือง
ซึ่งอาการเหล่านี้ล้วนเป็นสัญญาณที่ต้องได้รับการรักษาทางการแพทย์อย่างเร่งด่วน
วิธีบรรเทาอาการ กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ
ในแต่ละบุคคลสามารถพบเจอกับปัญหากลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอได้ ซึ่งมีสาเหตุที่แตกต่างกันออกไป ทั้งนี้ผู้ป่วยสามารถบรรเทาอาการเจ็บคอ จากการกลืนน้ำลายได้เบื้องต้น ตามวิธีดังต่อไปนี้
ดื่มน้ำอุ่นให้เพียงพอ
การดื่มน้ำอุ่นช่วยให้ลำคอชุ่มชื้น ลดการอักเสบ และทำให้น้ำมูกหรือเสมหะที่สะสมอยู่ในลำคอละลายได้ง่ายขึ้น การจิบน้ำอุ่นบ่อย ๆ ยังช่วยบรรเทาอาการระคายเคืองจากการกลืนและป้องกันไม่ให้ลำคอแห้ง ซึ่งอาจทำให้อาการแย่ลง ควรดื่มน้ำอุ่นอย่างน้อยวันละ 1.5–2 ลิตร โดยจิบเป็นระยะ และหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มเย็นจัดหรือร้อนจัด เพราะอาจทำให้ลำคอระคายเคืองมากขึ้น รวมถึงควรระวังไม่ให้มีรสชาติหวานเกินไป เพราะอาจกระตุ้นการเติบโตของแบคทีเรียได้
กลั้วคอด้วยน้ำเกลือ
น้ำเกลือช่วยฆ่าเชื้อแบคทีเรียอ่อน ๆ ช่วยลดอาการบวมอักเสบบริเวณลำคอ ช่วยขจัดเมือกหรือเสมหะที่เกาะอยู่ในลำคอ ทำให้กลืนน้ำลายได้ง่ายขึ้น ให้ผสมน้ำอุ่นประมาณ 1 แก้ว ใช้กลั้วคอประมาณ 30 วินาที วันละ 2–3 ครั้ง สามารถบรรเทาอาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอได้
เลี่ยงสิ่งกระตุ้นที่ทำให้คอระคายเคือง
พฤติกรรมบางอย่างสามารถกระตุ้นให้ลำคอระคายเคืองหรืออักเสบได้ เช่น ควันบุหรี่ ฝุ่นละออง อากาศเย็น อาหารรสจัด หรือแอลกอฮอล์ การหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้นเหล่านี้จึงเป็นการป้องกันไม่ให้อาการกำเริบหรือเป็นนานขึ้น ผู้ป่วยควรละเว้นการสูบบุหรี่ หรืออยู่ใกล้ผู้ที่สูบบุหรี่ งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ งดอาหารทอด ของมัน หรืออาหารรสจัด
อาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคออาจดูไม่รุนแรง แต่อาจเป็นสัญญาณเตือนถึงความผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นในระบบทางเดินหายใจส่วนต้นได้หลากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นจากการติดเชื้อ อาการอักเสบจากสิ่งแวดล้อมภายนอก หรือโรคเรื้อรังที่อยู่ในร่างกายของเรา ดังนั้น การดูแลตัวเองเบื้องต้นอย่างถูกวิธีและการรู้จักสังเกตอาการที่ควรพบแพทย์ จะช่วยให้สามารถจัดการกับอาการได้อย่างเหมาะสมและปลอดภัย แต่ถ้าหากคุณยังกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอนานเกินไป บรรเทาด้วยตัวเองก็ไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยอย่างถูกต้องและรับการรักษาอย่างตรงจุด
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับการ กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ
Q: ยาอะไรช่วยบรรเทาอาการ กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ ได้ดี?
A: ยาพาราเซตามอลหรือไอบูโพรเฟนช่วยลดอาการเจ็บปวดและการอักเสบได้มีประสิทธิภาพ โดยควรรับประทานตามขนาดที่ระบุในฉลากยา ยาอมเจ็บคอที่มีส่วนผสมของเมนทอลหรือยูคาลิปตัสให้ความเย็นสบายชั่วคราว ทั้งนี้ไม่ควรใช้ยาปฏิชีวนะเองโดยไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์ เนื่องจากมีประสิทธิภาพเฉพาะกับเชื้อแบคทีเรียเท่านั้น
Q: กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ หายในกี่วัน?
A: อาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอจากเชื้อไวรัสจะเริ่มดีขึ้นภายใน 3-4 วันและหายสนิทใน 7-10 วัน ในขณะที่การติดเชื้อแบคทีเรียจะดีขึ้นเร็วกว่าภายใน 24-48 ชั่วโมงหลังได้รับยาปฏิชีวนะที่เหมาะสม หากอาการไม่ดีขึ้นหรือแย่ลงหลังจาก 3-4 วัน ควรพบแพทย์เพื่อประเมินภาวะแทรกซ้อนหรือความต้องการการรักษาเฉพาะทาง
Q: ทำไม กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ ในตอนเช้ามากกว่าเวลาอื่น?
A: การกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอรุนแรงในตอนเช้าเกิดจากการที่ร่างกายผลิตน้ำลายน้อยลงขณะหลับ ทำให้ปากและคอแห้งขาดการหล่อลื่น การนอนด้วยปากเปิดหรือการกรนยิ่งเพิ่มความแห้งของเยื่อเมือกคอ การดื่มน้ำอุ่นทันทีหลังตื่นนอน บ้วนปากด้วยน้ำเกลือ และรักษาความชุ่มชื้นในห้องนอนจะช่วยบรรเทาอาการได้
Q: กินอาหารอะไรช่วยบรรเทาอาการ กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ ?
A: อาหารอ่อนที่มีความชุ่มชื้น เช่น โจ๊ก ข้าวต้ม หรือซุปไก่อุ่น ๆ ช่วยลดการเสียดสีกับเยื่อเมือกคอและง่ายต่อการกลืน น้ำผึ้งผสมน้ำอุ่นหรือชาสมุนไพรให้สารต้านการอักเสบและหล่อลื่นคอได้ดี ควรหลีกเลี่ยงอาหารเผ็ด อาหารแข็ง และเครื่องดื่มที่เปรี้ยวจัดเพราะอาจทำให้การอักเสบรุนแรงขึ้น
Q: การ กลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอ กับการเจ็บคออื่นๆ ต่างกันอย่างไร?
A: การกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอมีความเฉพาะที่ความเจ็บรุนแรงที่สุดเมื่อทำการกลืน ไม่ว่าจะเป็นน้ำลาย อาหาร หรือเครื่องดื่ม ซึ่งแตกต่างจากการเจ็บคอจากการใช้เสียงมากที่เจ็บเมื่อพูด หลีกคอจากกรดไหลย้อนที่รุนแรงขึ้นเมื่อนอนลงหรือหลังกินอาหาร การสังเกตลักษณะและสถานการณ์ที่อาการแย่ลงช่วยในการวินิจฉัยและเลือกวิธีรักษาที่เหมาะสม
สรุป
อาการกลืนน้ำลายแล้วเจ็บคอในช่วงพฤษภาคมที่อากาศเปลี่ยนแปลงเป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อย แต่สามารถจัดการได้อย่างมีประสิทธิภาพหากเข้าใจสาเหตุและวิธีการดูแลที่ถูกต้อง การติดเชื้อไวรัสและแบคทีเรียเป็นสาเหตุหลัก ร่วมกับปัจจัยสิ่งแวดล้อมอย่างอากาศชื้นและการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิที่เอื้อต่อการเติบโตของเชื้อโรค
การดูแลตนเองด้วยการดื่มน้ำอย่างเพียงพอ การบ้วนปากด้วยน้ำเกลือ การเลือกกินอาหารอ่อนที่ไม่ระคายเคือง และการหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ สามารถช่วยบรรเทาอาการได้อย่างมีนัยสำคัญ อย่างไรก็ตาม ผู้ที่มีอาการรุนแรง ไข้สูง หายใจลำบาก หรืออาการที่ไม่ดีขึ้นภายใน 3-4 วัน ควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตราย
การรู้จักสังเกตสัญญาณเตือนและเข้าใจความแตกต่างระหว่างอาการต่าง ๆ จะช่วยให้สามารถตัดสินใจเลือกวิธีรักษาที่เหมาะสมได้ อีกทั้งการป้องกันการแพร่เชื้อด้วยการรักษาสุขอนามัยส่วนบุคคลที่ดียังเป็นสิ่งสำคัญสำหรับสุขภาพของตนเองและคนรอบข้าง
ที่มา
Sore throat จาก Mayo Foundation for Medical Education and Research (MFMER)
Sore throat บทความจาก NHS
What’s the best medicine for sore throat? จาก Drugs
6 Sore Throat Remedies That Actually Work บทความจาก Cleveland Clinic
อัปเดตและติดตามสาระสุขภาพดี ๆ จาก ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ได้ที่
หากมีข้อสงสัย หรืออยากสอบถามเพิ่มเติม เกี่ยวกับเรื่อง สุขภาพและการใช้ยา สามารถปรึกษากับเภสัชกรได้ที่ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ทุกสาขาทั่วประเทศ หรือสะดวกมากยิ่งขึ้น สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ผ่าน Application ALL PharmaSee ได้ แล้วมาสุขภาพดีไปด้วยกันนะคะ
บทความที่เกี่ยวข้อง
