ส่งฟรี! ที่เซเว่นอีเลฟเว่นทุกสาขา
ค้นหาสาขา
โรคไข้เลือดออก หนึ่งในโรคติดต่อจากแมลงสู่คน ที่ยังคงเป็นปัญหาสาธารณสุขไทยมาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในช่วงฤดูฝน ซึ่งมักมีน้ำขังและความชื้นสูง ส่งผลให้ยุงลายเจริญเติบโตและแพร่พันธุ์ได้ดี นำไปสู่การระบาดของโรคที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วตลอดทั้งปี โดยเฉพาะในช่วงหน้าฝน แม้ในปัจจุบันจะมีหลายแนวทางในการควบคุมโรค ทั้งในระดับครัวเรือน และ ชุมชน แต่หนึ่งใน วิธีป้องกันโรคไข้เลือดออก ที่ทั้งปลอดภัย เป็นธรรมชาติ และสามารถเริ่มต้นได้จากบ้านของเราเอง ก็คือการใช้สมุนไพรในการไล่ยุงและลดแหล่งเพาะพันธุ์ ซึ่งเป็นทางเลือกที่เหมาะกับทุกครอบครัว โดยไม่ต้องพึ่งสารเคมี
ในบทความนี้ ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส จึงได้รวบรวมข้อมูลดี ๆ เกี่ยวกับ 6 สมุนไพรที่ควรปลูกรอบบ้าน พร้อมวิธีป้องกันยุงลาย ลดปัญหาโรคไข้เลือดออก มาฝากกัน
รู้จักกับ “โรคไข้เลือดออก” ให้มากขึ้น
ไข้เลือดออก อาการที่เกิดจากเชื้อไวรัสเดงกี (Dengue virus) ซึ่งมียุงลายเป็นพาหะนำโรค โดยเฉพาะยุงลายบ้านและยุงลายสวน หลังจากถูกยุงที่มีเชื้อกัด ผู้ป่วยจะมีอาการไข้สูงเฉียบพลัน ปวดหัว ปวดเมื่อยตามตัว คลื่นไส้ หรืออาจมีจุดเลือดออกใต้ผิวหนัง เกิดอาการคันยุบยิบตามตัวไม่มีผื่น ซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ภาวะช็อก หรือเลือดออกภายใน ที่สามารถนำไปสู่การเสียชีวิตได้
ด้วยเหตุนี้ การป้องกันไม่ให้ถูกยุงลายกัดจึงเป็นกุญแจสำคัญในการลดความเสี่ยงของอาการไข้เลือดออกและหนึ่งในทางเลือกที่น่าสนใจคือ “การใช้สมุนไพร” ซึ่งที่สามารถช่วยไล่ยุงได้อย่างมีประสิทธิภาพ และไม่เป็นอันตรายต่อสุขภาพ
“สมุนไพร” ช่วยป้องกันโรคไข้เลือดออกได้อย่างไร?
เพราะสมุนไพรบางชนิด จะมีคุณสมบัติพิเศษ คือมีสารหอมระเหยหรือกลิ่นเฉพาะตัวที่ยุงไม่ชอบ จึงสามารถนำมาใช้เป็นวิธีไล่ยุงแบบธรรมชาติได้ ทั้งในรูปแบบการปลูกไว้รอบบ้านเพื่อสร้างแนวป้องกัน หรือการสกัดเป็นน้ำมันและทำเป็นสเปรย์ไล่ยุง ซึ่งเป็นทางเลือกที่ปลอดภัย ไม่ใช้สารเคมี และไม่เป็นอันตรายต่อเด็กหรือสัตว์เลี้ยง
6 สมุนไพรที่ควรปลูกไว้รอบบ้าน มีอะไรบ้าง พร้อมวิธีป้องกันโรคไข้เลือดออก
1. ตะไคร้หอม (Citronella Grass)
“ตะไคร้หอม” เป็นสมุนไพรที่มีชื่อเสียงด้านยากันยุงจากธรรมชาติ เนื่องจากมีสารสำคัญคือ Citronellal และ Geraniol ที่มีฤทธิ์ในการยับยั้งการทำงานของระบบรับกลิ่นของยุง ทำให้ยุงสับสน ไม่สามารถหาตำแหน่งเป้าหมายได้อย่างแม่นยำ นอกจากนี้ยังมีคุณสมบัติฆ่าเชื้ออ่อน ๆ ที่มีส่วนช่วยลดความเสี่ยงจากเชื้อที่มากับแมลงอื่น ๆ ได้ดีอีกด้วย
วิธีนำไปใช้ประโยชน์
- ปลูกเป็นแนวรั้ว หรือปลูกในกระถางวางไว้บริเวณประตู หน้าต่าง หรือระเบียง
- นำใบและลำต้นมาทุบให้แตก วางไว้ในมุมอับ หรือขยี้ทาผิวเพื่อกันยุง
- นำมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหย หรือทำสเปรย์ฉีดพ่น
- นำตะไคร้หอมมาหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ แล้ววางไว้ในถุงผ้าแขวนไว้ตามจุดต่าง ๆ
2. มะกรูด (Kaffir Lime)
น้ำมันหอมระเหยจากใบ และผิวมะกรูด มีฤทธิ์ในการขับไล่ยุงโดยตรง เพราะกลิ่นเปรี้ยวและซ่าในใบมะกรูด เกิดจากสารที่มีชื่อว่า Limonene และ Citronellol ที่ทำให้ยุงไม่กล้าเข้าใกล้ และถือเป็นวิธีป้องกันโรคไข้เลือดออก ที่สามารถหาซื้อสมุนไพรชนิดนี้ได้ง่าย ๆ ตามท้องตลาด อีกทั้ง ยังช่วยลดความอับชื้นในบ้าน ทำให้อากาศภายในสดชื่นขึ้น จึงเหมาะกับพื้นที่ปิด เช่น ห้องน้ำ ห้องครัว หรือห้องนอน
วิธีนำไปใช้ประโยชน์ไล่ยุง
- นำผิวและใบมะกรูดมาขยี้ หรือหั่นเป็นชิ้นเล็ก ๆ วางไว้ตามมุมห้อง หรือจุดที่ยุงชุม
- นำมาทำเป็นสเปรย์ไล่ยุง โดยนำผิวและใบมะกรูดมาต้มกับน้ำ แล้วกรองเอาแต่น้ำมาใช้
3. โรสแมรี (Rosemary)
โรสแมรี มีสารสำคัญที่ชื่อว่า Eucalyptol และ Camphor ซึ่งเป็นสารประกอบที่มีกลิ่นหอมฉุนเฉพาะตัว ช่วยไล่ยุงและแมลงรบกวนได้ดี ทั้งยังมีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรีย และกระตุ้นระบบไหลเวียนโลหิต นอกจากนี้ กลิ่นของโรสแมรียังช่วยกระตุ้นสมองให้ตื่นตัว เพิ่มสมาธิและความจำ เหมาะสำหรับปลูกในบ้านหรือพื้นที่ทำงานที่ต้องการทั้งความสดชื่นและป้องกันแมลง
วิธีนำไปใช้ประโยชน์
- ปลูกไว้ในกระถางหรือแปลงดินบริเวณบ้านที่ต้องการไล่ยุง
- เด็ดใบโรสแมรีมาขยี้เบา ๆ แล้ววางไว้ตามจุดต่าง ๆ
- ใช้น้ำมันหอมระเหยโรสแมรีหยดลงในเตาอโรมาหรือสำลี แล้ววางไว้ใกล้ตัวเพื่อความผ่อนคลายและไล่แมลง
4. สะระแหน่ (Mint)
สะระแหน่มีสาร “Menthol” ซึ่งเป็นสารประกอบหลักที่ให้กลิ่นเย็นสดชื่น กลิ่นนี้จะรบกวนระบบประสาทรับกลิ่นของยุง ซึ่งทำให้ยุงไม่ชอบ และหลีกเลี่ยงออกจากบริเวณนั้น โดยสารเมนทอล ยังมีฤทธิ์ลดอาการคันและบวมหลังยุงกัดได้ดี จึงเหมาะทั้งสำหรับป้องกันและบรรเทาอาการหลังถูกยุงกัด
วิธีนำไปใช้ประโยชน์
- ปลูกในกระถางเล็ก ๆ วางไว้บนโต๊ะทำงาน หรือหน้าต่าง
- นำใบสะระแหน่มาขยี้ แล้วทาบริเวณผิวหนังที่ต้องการป้องกันยุงกัด
5. โหระพา (Sweet Basil)
ใบโหระพามีสาร “Eugenol” และ “Linalool” ซึ่งมีคุณสมบัติไล่ยุงได้อย่างมีประสิทธิภาพ อีกทั้งสารเหล่านี้ยังมีส่วนช่วยลดการเจริญเติบโตของลูกน้ำยุงในแหล่งน้ำได้ในบางกรณี เหมาะมากกับการปลูกไว้ใกล้บ้านเพื่อความสะดวกในการใช้งาน ทั้งป้องกันยุงลาย และประกอบการทำอาหาร
วิธีนำไปใช้ประโยชน์
- ปลูกไว้ในสวนครัว หรือบริเวณที่ใกล้กับตัวบ้าน
- นำใบโหระพามาขยี้แล้วทาผิว หรือวางไว้ตามจุดต่าง ๆ
6. ดาวเรือง (Marigold)
ดาวเรืองมีสารไพรีทริน “Pyrethrin” ซึ่งเป็นสารธรรมชาติที่มีฤทธิ์ในการยับยั้งและฆ่าแมลง โดยกลิ่นของดาวเรืองจะทำให้ยุงลายไม่สามารถเข้าใกล้พื้นที่ที่ปลูกไว้ได้ นอกจากนี้สีของดอกดาวเรืองยังสามารถล่อแมลงศัตรูพืชให้มาเกาะ จากนั้นใช้กับดักอื่นจัดการต่อ เป็นทั้งพืชกำจัดแมลง และ พืชไล่ยุงได้พร้อมกัน
วิธีนำไปใช้ประโยชน์
- ปลูกประดับตกแต่งรอบบ้าน หรือในกระถางวางตามแนวทางเดิน
- สามารถนำดอกและใบมาบด หรือขยี้ แล้วนำไปวางไว้ในบริเวณที่ต้องการไล่ยุง
วิธีป้องกันโรคไข้เลือดออก ควบคู่กับ การใช้สมุนไพร
แม้ว่าสมุนไพรจะเป็นตัวช่วยที่ดีในการไล่ยุงลาย และแก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อยได้แบบปลอดภัย แต่การจะป้องกันโรคไข้เลือดออกได้อย่างมีประสิทธิภาพ ต้องดำเนินการควบคู่กับ หลัก 5 ป. ซึ่งเป็นแนวทางสำคัญที่กรมควบคุมโรคแนะนำไว้ และ เหมาะกับทุกบ้าน ทุกชุมชน เช่น
1. ปิด – ปิดฝาภาชนะเก็บน้ำให้มิดชิด
ยุงลายชอบวางไข่ในภาชนะที่มีน้ำขัง เช่น โอ่ง ถังน้ำ ถ้วยรองกระถาง ถ้าเปิดทิ้งไว้จะกลายเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ลูกน้ำ ซึ่งการปิดฝาภาชนะให้สนิท เช่น ปิดฝาโอ่งด้วยฝาปิดมิดชิดหรือผ้ายาง เป็นการตัดวงจรชีวิตยุงตั้งแต่ระยะไข่
2. เปลี่ยน – เปลี่ยนน้ำในภาชนะอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง
แจกันดอกไม้ ถังรองน้ำ กระถางต้นไม้ที่มีถ้วยรองน้ำ มักกลายเป็นที่เพาะลูกน้ำยุงโดยไม่รู้ตัว ดังนั้นควรเปลี่ยนน้ำทุก 7 วัน พร้อม ล้างทำความสะอาดภาชนะด้วยแปรงและสบู่ เพื่อล้างไข่ยุงที่เกาะอยู่ด้านข้าง
3. ปล่อย – ปล่อยปลากินลูกน้ำในแหล่งน้ำถาวร
หากบ้านมีแหล่งน้ำที่ไม่สามารถเททิ้งได้ เช่น บ่อน้ำ อ่างบัว หรือถังเก็บน้ำฝน ควร ปล่อยปลาหางนกยูงหรือปลากัด เพื่อช่วยกินลูกน้ำยุงลาย ซึ่งเป็นวิธีธรรมชาติที่ได้ผลดี ไม่ต้องใช้สารเคมี และยังดูแลง่าย
4. ปรับปรุง – ปรับปรุงสิ่งแวดล้อมให้สะอาด ปลอดโปร่ง
บริเวณบ้านที่รก ทิ้งของเก่า กระถาง ยางรถ หรือขวดน้ำไว้โดยไม่จัดการ อาจกลายเป็นจุดซ่อนตัวหรือแหล่งวางไข่ของยุง ดังนั้น จึงควรหมั่น เก็บกวาดเศษขยะ ตัดหญ้า ถางพง วางของให้เป็นระเบียบ และใช้สมุนไพรที่มีกลิ่นไล่ยุง เช่น ตะไคร้หอม มะกรูด ดาวเรือง ปลูกในจุดเสี่ยงเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการป้องกัน
5. ปฏิบัติ – ปฏิบัติจนเป็นนิสัยในชีวิตประจำวัน
การป้องกันจะได้ผล ก็ต้องเมื่อเจ้าของบ้านได้มีการทำอย่างต่อเนื่อง และสม่ำเสมอ ดังนั้นควรมี การตรวจสอบภายในบ้านอย่างน้อยสัปดาห์ละ 1 ครั้ง และใช้แนวทางทั้ง 4 ข้อข้างต้นเป็นกิจวัตร ซึ่งถือเป็นวิธีป้องกันยุงลาย ลดปัญหาไข้เลือดออกได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การใช้สิทธิบัตรทองขอรับยา อาการคันผิวหนังจากแมลงสัตว์กัดต่อย
สำหรับผู้ที่มีอาการคันผิวหนังจาก แมลงสัตว์กัดต่อย เช่น ยุง สามารถใช้สิทธิบัตรทองเพื่อรับบริการที่ร้านยาที่เข้าร่วม “โครงการร้านยาคุณภาพของฉัน ให้บริการดูแลอาการเจ็บป่วยเล็กน้อย 32 อาการ” ได้ ซึ่งจะมีเภสัชกรคอยให้คำปรึกษา และจ่ายยาที่จำเป็นโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย
ผู้ที่ต้องการใช้สิทธิบัตรทองสำหรับรักษาอาการคันที่ร้านยา สามารถตรวจสอบรายชื่อร้านยาใกล้บ้านได้ผ่านแอปพลิเคชัน หรือเว็บไซต์ของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) [เช็กรายชื่อร้านยาได้ที่นี่] โดยร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ได้เข้าร่วมโครงการสิทธิบัตรทอง พร้อมให้บริการ Delivery จัดส่งยาและสินค้าสุขภาพถึงบ้าน ผ่านแอปพลิเคชัน ALL PharmaSee
ใช้บริการ Delivery คลิกเลย!
คำถามพบบ่อย เกี่ยวกับ วิธีป้องกันโรคไข้เลือดออก ด้วยสมุนไพร
Q:สมุนไพรไล่ยุงได้จริงไหม?
A: ได้จริง เนื่องจากสมุนไพรบางชนิด เช่น ตะไคร้หอม, มะกรูด, โรสแมรี, สะระแหน่, โหระพา และดาวเรือง มีสารหอมระเหยที่ยุงไม่ชอบ ไม่ว่าจะเป็น Citronella, Geraniol, Limonene, Menthol, Pyrethrin และอื่น ๆ ซึ่งมีคุณสมบัติไล่ยุงและแมลงรบกวนได้ดี อีกทั้งยังสามารถหาปลูกได้ง่ายในสภาพอากาศประเทศไทย
Q: ปลูกสมุนไพรไว้ตรงไหนดีที่สุด?
A: ควรปลูกในบริเวณที่ยุงมักชุกชุม เช่น รอบบ้าน หน้าต่าง ใกล้แหล่งน้ำขัง ถังเก็บน้ำ และกระถางต้นไม้ที่อาจมีน้ำขัง
Q: ถ้ามีเด็กเล็กในบ้าน ใช้สมุนไพรแทนยากันยุงได้ไหม?
A: สามารถใช้ได้ แต่ทั้งนี้ ผู้ปกครองควรเลือกใช้สมุนไพรที่อ่อนโยน ไม่ระคายเคืองผิว เช่น ตะไคร้หอม ฯลฯ ซึ่งควรทดสอบการแพ้กับเด็กเล็ก โดยใช้ปริมาณน้อย หรือ ใช้วิธีหยดลงบนผ้า เพื่อวางใกล้ที่นอนแทนการทาผิวโดยตรง เนื่องจากเด็กเล็กบางคน อาจไวต่อสารจากธรรมชาติ และหากมีผื่นหรือคันควรหยุดใช้ทันที
สรุป: 6 สมุนไพรที่ควรปลูกรอบบ้าน พร้อมวิธีป้องกันยุง ลดโรคไข้เลือดออก
วิธีป้องกันโรคไข้เลือดออกไม่ใช่เรื่องยาก หากเริ่มต้นจาก “สมุนไพรใกล้ตัว” ไม่ว่าจะเป็น ตะไคร้หอม, มะกรูด, โรสแมรี, สะระแหน่, โหระพา และดาวเรือง ที่มีสาร หรือ กลิ่นเฉพาะตัว ช่วยไล่ยุงให้กับคนในบ้านได้อย่างปลอดภัย และยังมีส่วนช่วยเพิ่มความร่มรื่น และความน่าอยู่ให้กับบ้านได้ดีอีกด้วย
แต่เพื่อให้ได้ผลสูงสุด ควรใช้ควบคู่กับหลัก 5 ป. ได้แก่
- ปิด ภาชนะเก็บน้ำ
- เปลี่ยน น้ำทุกสัปดาห์
- ปล่อย ปลากินลูกน้ำ
- ปรับปรุง สิ่งแวดล้อมให้สะอาด
- ปฏิบัติ อย่างสม่ำเสมอ
ซึ่งถือแนวทางง่าย ๆ ที่ทุกบ้านสามารถทำได้ เพื่อป้องกันยุงลาย อันเป็นพาหะสำคัญของการเกิดโรคไข้เลือดออก
ที่มา
โรคไข้เลือดออก ภัยร้ายจากยุงลาย จาก โรงพยาบาลศิริราช ปิยมหาราชการุณย์
ไข้เลือดออก อาการ สาเหตุ รู้ทันป้องกันได้ จาก โรงพยาบาลรามาธิบดี
หลัก 5ป. ลดป่วยตายไข้เลือดออกระบาด จาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
Plants That Repel Mosquitoes จาก WebMD
8 Plants That Help Prevent Mosquitoes จาก JM Flower
อัปเดตและติดตามสาระสุขภาพดี ๆ จาก ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ได้ที่
หากมีข้อสงสัย หรืออยากสอบถามเพิ่มเติม เกี่ยวกับเรื่อง สุขภาพและการใช้ยา สามารถปรึกษากับเภสัชกรได้ที่ร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ทุกสาขาทั่วประเทศ หรือสะดวกมากยิ่งขึ้น สามารถปรึกษาเภสัชกรร้านยา เอ็กซ์ต้า พลัส ผ่าน Application ALL PharmaSee ได้ แล้วมาสุขภาพดีไปด้วยกันนะคะ
บทความที่เกี่ยวข้อง
